اصول سرپرستی
به نام خدا
اصول سرپرستی:
تعریف مدیریریت؟
مدیریت یعنی انجام کار توسط دیگران و مدیر کسی است که مسئول انجام کار توسط دیگران است و به جای اینکه خودش شخصا کارها را انجام دهد فعالیتهای انسانی را به کمک سایر منابع موجوددر جهت رسیدن به هدف تایین شده پروژه هدایت مینماید. زمان و اقتصاد دو عامل تاثیر گذار در عملیات اجرایی است.
تعریف مدیریت پروژه؟
فن هدایت و هماهنگ کردن منابع انسانی و مصالح در طول عمر یک پروژه با استفاده از روشهای مدرن مدیریت است.
تعریف پروژه در ساختمان؟
مجموعه ای از فعالیتهاست که برای هدایت عملیات اجرایی که پروژه نامیده میشود را نیز میتوان پروژه نامید.
وظایف مدیریت پروژه؟
مدیریت را میتوان به 9 مورد زیر تقسیم کرد:
1.مدیریت اهداف 2. هزینه 3. زمان 4. نیروی انسانی 5. ارتباطات 6. کیفیت 7. پیمان 8. ریسک 9. یکپارچه سازی
تعریف شرکتهای پیمانکاری ؟
به طور خلاصه به شرکتهایی گفته میشود که عهده دار اجرای کاری از طرف سازمان مشخص با منبعی معین شده ، اجرای عملیات آن را عهده دار میشود
کلیه عملیات ساختمانی ، تاسیساتی ، تجهیزاتی بر حسب نوع و طبیعت کار به شرح زیر تقسیم میشوند:
الف) رشته کارهای عمومی در راهسازی زیر بنایی شهری شامل: زیر سازی و روسازی راه ، محوطه فرودگاه ، کانالهای نفت
ب) تاسیسات شهری شامل آب یا گاز شهری ل، لوله کشی فاضلاب شهری ، احداث تاسیسات آبگیری و تهیه آب یا فاضلاب شهری
ج) رشته ابنیه شامل : ساختمانهای مسکونی اداری ، ورزشی ، آموزشی و بهداشتی
د) رشته ابنیه سنگین فلزی ز) رشته ابنیه بتنی ،تاسیسات ابنیه ر) رشته های تخصصی شامل : فرودگاهها منابع نفت و گاز
موسسات پیمانکاری :
موسسات متعلق به فرد: در این موسسات کلیه سرمایه موسسه به یک فرد وابسته است
شرکتهای پیمانکاری ساختمانی ریا، تاسیساتی در بخش خصوصی :
این گونه شرکتها دارای شخصیت حقوقی بوده و به روشهای زیر به ثبت میرسد:
الف) شرکتهای سهامی : شرکتهایی هستند که برای امور تجاری و پیمانکاری تشکیل شده و سرمایه شرکت به سهام تبدیل شده و مسئولیت صاحبان شرکت محدود به بلغ سهام آنهاست، اهمیت اینگونه شرکتها از از شخصیت صاحبان آنها مجزاست و شرکتهای سهامی دو نوعند: سهامی عام و سهامی خاص
ب) شرکتهای مسئولیت محدود: شرکتهایی هستند که بین دو یا چند نفر برای انجام امور اداری تشکیل میشود و هرکدام از شرکا بدون اینکه سرمایه شرکت به سهام یا قطعاتی تقسیم شود فقط به اندازه کل سرمایه شرکت تعهد خواهند داشت.
ج) شرکتهای تضامنی : شرکتهایی هستند که تحت نام مخصوص برای امور تجاری یا پیمانکاری بین دو یا چند نفر به وجود می آید ولی مسئولیت شرکا و تعهدات آنها محدود به سهم شراکت آنها نیست بلکه هر یک از شرکا در قبال کلیه تعهدات به طور کامل مسئول میباشند
طراحی پروژه کارگاهی:
مدیریت اجرا ؟ کارفرما میتواند قسمتی از اختیارات خود را به شخص حقوقی که مدیر طرح گفته میشود واگذار کند ودیر طرح در حکم کارفرما خواهد بود.
نظارت بر اجرای کار ؟ عملیات اجرایی پیمانکار همیشه باید زیر نظر و با اطلاع مهندس مشاور انجام شود ، نظارتی که از طرف کارفرما و مشاور در اجرای کارها بعمل می آید به هیچ وجه از مسئولیت پیمانکار نمی کاهد ،مهندس مشاور تنها مرجع فنی پیمانکار برای اجرای موضوع پیمان از سوی کار فرما است و هر گونه تقییرات ،اضهار نظرات فنی،اصطلاحات مورد نظر پیمانکاران، سازندگان و بازسازان فنی پس از هماهنگی با مهندس مشاور انجام میگیرد.
مهندس ناظر(مقیم):
مهندس ناظر که نماینده مشاور در کارگاه است وظیفه دارد که با توجه به اسناد و مدارک پیمان ، در اجرای کار نظارت و مراقبت دقیق بعمل آورد و مصالح و تجهیزاتی را که باید به مصرف برسد بر اساس تضمین ها و مشخصات فنی مورد رسیدگی و آزمایش قرار دهد و هرگاه نقصی در کارها و مهارت کارکنان یا چگونگی کار مشاهده کند دستور رفع آنها را صادر کند.
مناقصه و انتخاب پیمانکار:
مناقصه در پروژه های عمرانی برای انتخاب پیمانکار که قادر به انجام کار به نحو احسن بوده . در ضمن قادر بودن پیمانکار را از ان رو خواهیم فهمید که سازمان برنامه ریزی از روی تجربه ، مهارت فنی،و ماشین آلات و ... رتبه پیمانکار را تعیین میکند.
و همچنین کمترین قیمت و پیشنهاد را هر شرکت داده باشد انتخاب میشود و انتخاب پیمانکار از طریق انواع مناقصه که عبارتست از: مناقصه محدود،مناقصه نامحدود،ترک تشریفات
مناقصه نا محدود:
در ارائه پیمان پروژه های عمرانی روند خاصی باید رعایت گردد به طور مختصر :1. براورد مقادیر کار 2. قیمت های واحد 3. براورد هزینه های کار و هممچنین مصالح پای کار توسط مشاور یا دستگاه اجرایی 4. آگهی مناقصه یک بار در روزنامه رسمی کشور(قوه قضائیه) و یک تا سه نوبت به اقتضای اهمیت در روزنامه کثیر النتشار که باید متن آن شامل:
الف) ماهیت و نوع پروژه ب) محل انجام پروژه پ)نوع قرارداد اجرا ت) ضمانت نامه های لازم و میزان سپرده شرکت در مناقصه ونوع سپرده ج)مدت اجرای پروژه د) مقررات وروش پرداخت به پیمانکار ص) براورد تقریبی پروژه ر) محل دریافت اسناد مناقصه ز) مدت قبول و محل تنظیم پیشنهادها ه) روز و ساعت محل قرائت پیشنهادها ح)مجاز بودن و یا نبودن پیشنهاد دهندگان جهت حضور در کمیسیون مناقصه ل) مناقصه نامحدود مناقصه ایست که آگهی آن در دسترس عموم قرار میگیرد.
مناقصه محدود (دعوت نامه):
در این نوع مناقصه دستگاه مناقصه گذار (کارفرما) دعوت نامه های محدود ، شامل : شرایط مناقصه برای اشخاص پیمانکار که صلاحیت آنها تایید شده و نام آنها در فهرست واجدین صلاحیت کار که از طرف مدیریت برنامه ریزی منتشر میشود آماده باشد ارسال میگردد و برای تشخیص صلاحیت کمیسیونی حداقل سه نفره تشکیل میشود و رعایت مقرراتی که در بالا در رابطه با مناقصه نامحدود چنانچه مقایر با مناقصه محدود نباشد الزامی است.
روش ترک تشریفات مناقصه :
در بعضی از پروژه های کوچک که کارفرما بدون انجام مناقصه محدود یا نامحدود با یک پیمانکار قرارداد میبندد که این کار به دلیل حذف تشریفات مناقصه و شروع سریع عملیات اجرائی در پروژه و جلوگیری از تلف شدن زمان در مدت انتخاب پیمانکار میباشدو نیزاز پیمانکاری که کاملا برای کارفرما شناخته شده باشد استفاده میشود و در این روش پیمانکار از چند پیمانکار استعلام قیمت گرفته و کمترین قیمت اجرای پروژه را در نظر میگیرد.
انواع ضمانت نامه:
1.ضمانت نامه شرکت در مناقصه = این ضمانت نامه برای حصول اطمینان کار میباشد تا در صورت برنده شدن، پیمانکار نسبت به عقد قرارداد اقدام نماید ضمانت نامه در زمان معینی دارای اعتبار است که معمولا 10 تا 15 روز پس از پس از برگزاری مناقصه است این مدت ،زمانی است که برنده مناقصه فرصت دارد تاقرارداد ببندد و مقدار ضمانت بین 5 تا 20 درصد براورد اولیه کار است 2. ضمانت نامه ایجاد تعهدات = این ضمانت نامه بعد از امضای قرارداد برای انجام تعهدات قرارداد در نظر گرفته میشود
3.ضمانت نامه پیش پرداخت = کارفرما بعد از عقد قرارداد معمولا طی چهار مرحله 25 درصد از قرارداد را به پیمانکار پرداخت میکند الف)10 درصد بعد ا امضای قرارداد ب) 5 ذرصد بعد از تجهیز کارگاه و تهیه حداقل نیمی از ماشین آلات ج) 5درصد بعد از انجام 20 درصد از قرارداد د) 5 درصد بعد از انجام 40 درصد از قرارداد
4. ضمانت نامه حسن انجام کار = از مبلغ ناخالص صورت وضعیت معادل 10 درصد به عنوال تضمین حسن انجام کار در نظر گرفته میشود و 5 درصد از این مبلغ پس از تصویب صورت وضعیت تحویل قطعی و 5درصد باقی مانده پس از صورت مجلس قطعی به پیمانکار تحویل میشود
5. ضمانت نامه پیمانکاران جزء = پیمانکاران اصلی (عام) مسئول کار پیمانکاران جزء بوده و اگر پیمانکار جزءدر انجام کار کوتاهی نماید ، مسئول کار پیمانکار اصلی خواهد بود به این منظور پیمانکاران جزء باید بین 5 تا 20 درصد مبلغ آن قسمت از پیمان را که انجام میدهند تعهد نمایند.
پیمان و روشهای عقد قرارداد :
بیشتر پروژه های ساختمانی حاصل مشارکت کارفرما ، مشاور و پیمانکاراست اصولا روشهای مختلفی برای عقد قرارداد در پروژه های عمرانی وجود دارد:
1.پیمان با تعیین پیمانکار عمرانی برای طرح های عمرانی : در روش پیمانکاری عمومی قرارداد بین مالک و پمانکارعمومی طبق یکی از انواع مناقصه انتخاب شده و پیمان به او واگذار می شود.
2.پیمان های امانی : در روش امانی هیچ پیمانی (قرارداد) با پیمانکار خارجی منعقد نمیگردد و کارفرما مسئولیت اجرای پروژه را دارد
3.پیمان با روش طرح و اجرا : در این روش یک قرارد اد واحد برای طراحی و اجرای عملیات پروژه را با یک شرکت می بندد
4.پیمانهای دستمزدی: در این پیمان تهیه تمامی مصالح به عهده کار فرماست و اجرای عملیات به یک پیمانکار واگذار میگردد و در این پیمان ،پیمانکار صرفا دستمزد دریافت میکند.
5. پیمان مدیریت : روشی است که در آن کارفرما یک شرکت ساختمانی یا یک شخص راتعیین میکند تا مدیریت اجرای پروژه را بر عهده بگیرد و بنابراین روشهای اجرای پروژه و چارد سازمانی بر عهده پیمانکار است.
اسناد قرارداد یک کار ساختمانی : اسناد مجموعه ای از مدارک و نقشه ها وشرایط هستند که مهندس مشاور آنها را تهیه میکند :
1.مجموعه نقشه ها که شامل : نقشه های معماری ،تاسیسات برقی و مکانیکی میباشد
2. شرایط عمومی : مقرراتی را که پروژه با توجه به آنها باید ساخته شود را مطرح میکند و این قیدها حقوق تعهدات طرفهای قرارداد که کارفرما ،نماینده و پیمانکار را معین میکند.
3.شرایط مکمل: شرایط خاص مربوط به هر پروژه می باشد و نقش ویژه ای در هر قرارداد دارد و این شرایط برای تقویت وتکمیل شرایط عمومی در نظر گرفته میشود و شامل:
الف) مصالحی که کارفرما تهیه میکند ب)تقییرات در شرایط بیمه ای ج) تاریخ شروع کار ساختمانی هر آنچه اعم از اطلاعات یا تجهیزات کار که تامین آنها بر عهده پیمانکار می باشد . موارد مقتضی در هزینه پروژه ،مواد مقتضی در زمان بندی و ...
مشخصات یک کار ساختمانی :
مشخصات شامل تمام مشخصات فنی ،دعوت نامه چگونگی دعوت به مناقصه ، شرایط عمومی وخصوصی و ضمانت نامه میباشد
تجهیز کارگاه :
معمولا برای شروع عملیات ساختمانی ،راه و... کار با تجهیز کارگاه آغاز میشود و برای تجهیز کارگاه مدت زمانی در قرارداد در نظر گرفته شده و بهتر است پس از عقد قرارداد برنامه دقیق تجهیز تهیه شود. پیمانکار موظف است با توجه به مدت تعیین شده برای کار تجهیز طرح جانمایی تجهیزکارگاه را تهیه و آنرا مبنای کار خود قرار داده و تامین آب ،برق ، سوخت و مخابرات به نحوی که اجرای کار طبق اسناد و مدارک پیمان لازم است و بر عهده پیمانکار است و تامین نیروی انسانی ، مصالح ،تجهیزات،ماشین الات و ابزار بر عهده پیمانکار است مگر اینکه دراسناد و مدارک پیمان تایین شده یا بعدا معین شود و باید از همان منابع تهیه گردد و ذکر منابع تهیه مصالح و تجهیزات در اسناد و مدارک پیمان یا تعیین آنها ضمن احراز از تعهدات پیمانکار در قبال تهیه مصالح و تجهیزات نمی کاهد از این رو پیمانکار موظف است با مطالعه کافی نسبت به امکانات محلی و کیفیت منابع ،تهیه مصالح و تجهیزات پیشنهاد خود را تسلیم مشاور نماید . نوع،مقدار ،زمان ورود مصالح و تجهیزات به کارگاه باید با مهندس ناظر صورت مجلس شود و مصالح باید به صورت مرتب به نحوی انبار گردند که که تمام آنها به راحتی برسی و شمارش و اندازه گیره شود.پیمانکار از روز تحویل کارگاه تا روز تحویل موقت مسئول حفظ و نگهداری کارهای انجام شده مصالح و تجهیزات ،ماشین آلات و تاسیسات است و پیمانکار در چهار چوب مقررات و دستور العمل های حفاظت فنی و بهداشت کار ،مسئول خسارت های وارد شده به هر شخصی و محیط کارگاه است . اگر کارفرما عملیات،موضوع پیمان را بیمه نکند در صورت بروز حوادث جبران خسارت بر عهده کارفرماست.
واگذاری بخشی از قرارداد به پیمانکار جزء :
پیمانکار حق واگذاری پیمان را به دیگران ندارد مگر اینکه در قرارداد این موضوع برای پیمانکار مجاز تشخیص داده شده باشد . در پیمانهی بین پیمانکار و پیمانکار جزء باید قید شود که در صورتبروز اختلاف بین آنها کارفرما حق دارد در صورتی که مقتضی بداند به مورد اختلاف رسیدگی کند .
اجرای کار در شب:
در برنامه اجرای کار در شب موارد زیر مجاز است:
در برنامه زمان بندی تفضیلی پیش بینی شده باشد،به سبب بروز تاخیر از سوی پیمانکار انجام کار طبق تشخیس پیمانکار در مدت پیمان امکان پذیر نباشد و پیمانکار میتواند بدون اینکه حق دریافت اضافه هزینه کار را داشته باشد با تایید مشاور و موافقت کارفرما قسمتی از کار را در شب انجام دهد.
دستور عمل های تجهیز و بر چیدن کارگاه :
تجهیز کارگاه به صورت موقت برای دوری اجرای کار برقرار میشود و بعئد از اجرا برچیده میشود.
ساختمانهای پشتیبانی:
به ساختمانهایی گفته میشود که برای پشتیبانی عملیات اجرایی مورد بهره برداری قرارمیگیرد مانند کارگاههای سرپوشیده و تاسیساتی
ساختمانهای عمومی:
به ساختمانهایی گفته میشود که به افراد مستقر به کارگاه سرویس میدهد مانند دفاتر کار،نماز خانه و...
محوطه سازی :
شامل خیابان بندی ،سیستم جمع آوری و دفع آبهای سطحی،انبارهای رو باز و ... مشود
ورودی کارگاه:
محل یا محل هایی که در آن آب ،برق،گاز و مخابرات از سوی کارفرما تامین و تحویل کارفرما میگردد.
انبار کارگاه :
محل یا محلهایی از کارگاه است که با توجه به طرح جانمایی تجهیز کارگاه برای نگهداری ومحافظت مصالح وتجهیزات میباشد
برچیدن کارگاه :
عبارتست از جمع آوری مصالح و تاسیساتو ساختمانهای موقت ،خارج کردن مصالح و تجهیزات و ماشین آلات و دیگر تدارکات پیمانکار از کارگاه و تسطیح و تمیز کردن و در صورت لزوم به شکل اول برگرداندن زمینها و محوطه وکارگاه طبق نظر کارفرماست .